(Đầu thế kỷ thứ II sau Phật Niết-bàn)

Ngài tên Hương Chúng ở nước Ma-già-đà. Thân phụ Ngài nằm mộng thấy mặt trời vàng ánh xuất hiện trong nhà, chiếu sáng khắp cả. Lại thấy phía trước hiện ra một hòn núi lớn, trang nghiêm bằng bảy báu, trên đảnh núi có dòng suối, nước chảy trong veo, tràn khắp bốn phía. Sau đó, mẹ Ngài sanh ra Ngài.

Ngài gặp Tổ Ưu-ba-cúc-đa bèn đem điềm mộng của cha thuật lại và nhờ giải hộ. Tổ giải:

– Núi báu là thân ta, suối nước tuôn ra là pháp vô tận, mặt trời xuất hiện trong nhà là tướng ngươi vào đạo, ánh sáng chiếu khắp là trí tuệ siêu việt của ngươi.

Ngài nghe giải xong, vui mừng khắp khởi, xướng kệ rằng:

Nguy nguy thất bảo sơn,
Thường xuất trí huệ tuyền.
Hồi vi chân pháp vị,
Năng độ chư hữu duyên.

Dịch:

Vòi vọi núi bảy báu,
Thường tuôn suối trí huệ.
Chuyển thành vị chân pháp,
Hay độ người có duyên.

Tổ Ưu-ba-cúc-đa cũng nói kệ đáp:

Ngã pháp truyền ư nhữ,
Đương hiện đại trí huệ.
Kim nhật tùng ốc xuất,
Chiếu diệu ư thiên địa.

Dịch:

Pháp ta truyền cho ngươi,
Sẽ hiện trí huệ lớn.
Mặt trời mọc trong nhà,
Chiếu sáng khắp trời đất.

Ngài nghe kệ rồi, xin theo Tổ xuất gia học đạo. Thấy Ngài ứng đối lanh lẹ, trí huệ minh đạt, Tổ hoan hỷ chấp nhận cho xuất gia làm đệ tử.

Một hôm, Tổ gọi Ngài bảo:

– Như Lai đem Đại pháp nhãn tạng trao cho Đại Ca-diếp, lần lượt trao truyền cho đến ta, nay ta trao lại cho ngươi. Hãy nghe kệ đây:

Tâm tự bản lai tâm,
Bản tâm phi hữu pháp.
Hữu pháp hữu bản tâm,
Phi tâm phi bản pháp.

Dịch:

Tâm tự xưa nay tâm,
Bản tâm chẳng có pháp.
Có pháp có bản tâm,
Chẳng tâm chẳng bản pháp.

Ngài thành kính nhận lãnh chánh pháp.

Sau, Ngài sang Trung Ấn giáo hóa. Nơi đây có 8.000 vị đại tiên, dưới sự lãnh đạo của đại tiên Di-dá-ca. Nghe Ngài đến đây, Di-dá-ca vân tập tiên chúng đến yết kiến Ngài.

Gặp Ngài, Di-dá-ca thưa:

– Xưa tôi cùng Thầy đồng sanh cõi Trời Phạm Thiên. Tôi gặp tiên A-tư-đà truyền cho pháp tiên. Thầy gặp đệ tử Phật hướng dẫn tu tập thiền định. Từ đó, cách nhau đã đến sáu kiếp.

Ngài bảo:

– Lời tiên nhân đã nói đúng như vậy. Song, ông chuyên về pháp tiên, tột cùng sẽ đến đâu?

Di-dá-ca thưa:

– Tôi tuy chưa gặp bậc chí Thánh, song tiên A-tư-đà thường thọ ký rằng: “Sáu kiếp về sau, tôi sẽ nhờ bạn đồng học mà được chứng quả giải thoát.” Nay gặp nhau đây, đâu không đúng như vậy ư?

Ngài bảo:

– Ông đã biết như vậy thì cần phải xuất gia, pháp tiên là đường nhỏ, không thể đưa người đến giải thoát. Ta hóa đạo đã lâu, cũng muốn dừng nghỉ. Nếu ông thật thú hướng về đại pháp thì không nên chậm trễ.

Di-dá-ca nghe nói vui mừng liền xin xuất gia. Ngài độ cho ông xuất gia thọ giới.

Lúc đó, tiên chúng theo Di-dá-ca thấy vị tiên trưởng của mình làm như vậy, rất bất mãn. Họ nói thầm với nhau rằng: “Đề-đa-ca đâu đủ sức làm thầy mình mà theo xuất gia.”

Ngài biết tâm họ, muốn gây cho họ có niềm tin, liền phóng quang sáng chiếu, chân đi trên hư không như người đi trên đất bằng, lại hóa cây dù báu che khắp chúng tiên, nơi ngón tay sữa thơm tuôn ra, trong sữa hiện lên một hoa sen, trong hoa sen hóa ra Đức Phật.

Chúng tiên trông thấy thần biến phi thường, bèn cúi đầu cầu xin xuất gia. Tôn giả hoan hỷ chấp nhận.

Thấy cơ duyên hóa độ đã viên mãn, Ngài truyền pháp lại cho Di-dá-ca, rồi thâu thần tịch diệt.

Di-dá-ca và đồ chúng thiêu hài cốt Ngài, thu xá-lợi xây tháp tại núi Ban-trà, thờ phụng cúng dường.