TẶNG PHÁP SƯ THUẦN NHẤT

Pháp thân tịch diệt, Sắc thân còn
Đêm lặng canh ba vào mộng hồn.
Ví chửa rong chơi Thiền Tổ vực
Cũng từng qua lại Pháp vương môn.
Vô sanh đường Thánh lười tiến bước
Hữu lậu trời người cam kết tròn.
Nếu gặp tác gia bàn diệu chỉ
Thiên Tân bến ấy dấy Hồ tôn.

Giảng:

Pháp thân tịch diệt, Sắc thân còn
Đêm lặng canh ba vào mộng hồn.

Pháp thân thì tịch diệt lặng lẽ, Sắc thân do tứ đại duyên hợp tạm có và Hóa thân thì ý thức đang dạo nơi này nơi kia. Đó là ba thân: Pháp thân, Báo thân và Hóa thân.

Ví chửa rong chơi Thiền Tổ vực
Cũng từng qua lại Pháp vương môn.

Thượng Sĩ nói ngài Thuần Nhất là một vị Pháp sư đã từng học giáo lý ở các trường, hay trong những pháp hội giảng pháp. Tuy Ngài thông giáo lý, nhưng chưa thâm nhập lý Thiền, nên nói chửa rong chơi Thiền Tổ vực mà từng qua lại Pháp vương môn.

Vô sanh đường Thánh lười tiến bước
Hữu lậu trời người cam kết tròn.

Lười đi trên đường vô sanh của Thánh Hiền, mải ở trong cõi trời cõi người sanh tới sanh lui. Hai câu này trớ trêu, ngầm ý nói mỉa mai Pháp sư Thuần Nhất. Tuy Pháp sư giảng kinh hay nhưng chưa sống được với Thể bất sanh bất diệt, đối với đường vô sanh không chịu tiến bước, thì bảo đảm sẽ đi mãi trong đường sanh tử luân hồi ở cõi trời cõi người.

Nếu gặp tác gia bàn diệu chỉ
Thiên Tân bến ấy dấy Hồ tôn.

Tác gia là chỉ cho những bậc tu hành đã ngộ đạo. Nếu gặp những vị ấy bàn diệu chỉ Thiền thì Pháp sư sẽ bí, giống như trên cầu Thiên Tân xem khỉ giỡn. Nghĩa là tâm còn lăng xăng chạy hết chỗ này tới chỗ kia chớ chưa im bặt. Ý này Thượng Sĩ dẫn từ câu chuyện:

Một hôm có Đại Nhĩ Tam Tạng người Ấn Độ sang Trung Hoa nhằm đời Đường, xưng là đã được Ngũ thông, Vua muốn trắc nghiệm nên mời ông ra mắt Quốc sư Huệ Trung. Vừa đến thấy Quốc sư ông khoanh tay đứng hầu bên hữu.

Quốc sư hỏi:

– Ông được Tha tâm thông chăng?

Tam Tạng đáp:

– Chẳng dám.

Quốc sư hỏi:

– Ông nói xem hiện giờ Lão tăng đang ở chỗ nào?

Tam Tạng đáp:

– Hòa thượng là thầy của một nước sao lại đến Tây Xuyên xem đò đua.

Quốc sư hỏi:

– Ông nói xem hiện giờ Lão tăng đang ở chỗ nào?

Tam Tạng đáp:

– Hòa thượng là thầy một nước sao lại đứng trên cầu Thiên Tân xem khỉ giỡn.

Lần thứ ba Sư cũng hỏi như trước, Tam Tạng lặng thinh không biết Ngài ở chỗ nào!

Thượng Sĩ nói “Thiên Tân bến ấy dấy Hồ tôn” ngầm nhắc Pháp sư Thuần Nhất: ông thông hiểu giáo lý, mà chưa ngộ được lý Thiền thì tâm ông vẫn lăng xăng, chưa đến chỗ vô tâm. Bài thơ này tặng Pháp sư mà cũng muốn nhắc khéo người có học mà thiếu tu.